De looptijd van een octrooi is maximaal twintig jaar na indiening. De geoctrooieerde uitvinding heeft in de regel betrekking op innovaties met een ‘technisch’ karakter. Wat precies wel en niet kan worden geoctrooieerd, is afhankelijk van de lokale wetgeving. Zo is in de Verenigde Staten het mogelijk om software te octrooieren en in Europa is dit minder eenvoudig. In de Verenigde Staten zijn bv therapeutische handelingen octrooieerbaar en in Europa niet.
Een octrooi wordt verleend (bv door het Europees Octrooibureau of de US Patent and Trademark Office) voor uitvindingen die nieuw en inventief zijn. Aan het nieuwheidvereiste is voldaan als alle elementen van de uitvinding niet zijn geopenbaard in één op zich zelf staande publicatie of presentatie. Verkoop (of voor de VS zelfs alleen maar het publiekelijk aanbieden) van een product kan ook nieuwheidschadelijk zijn waardoor octrooieren later niet meer mogelijk is.
Dien daarom altijd (in tenminte een land) eerst een octrooiaanvrage in om een ‘eerste datum’ te verkrijgen. Vervolgens kan de uitvinding wereldkundig gemaakt worden, bijvoorbeeld door proefmonsters naar klanten te sturen of via een presentatie op een congres. Binnen twaalf maanden na de eerste indiening moet wel in andere landen een (vervolg)aanvraagd worden ingediend als daar het product ook beschermd moet worden. Door dan de ‘eerste datum’ te ‘claimen’ is dit wereldkundig maken van de eigen uitvinding niet schadelijk voor de octrooieerbaarheid in deze andere landen.
Het komt ook voor dat pas aan octrooibescherming wordt gedacht nadat de uitvinding openbaar is gemaakt. In de meeste landen is het dan niet meer mogelijk om een geldig octrooirecht te verkrijgen. Er zijn een paar uitzonderingen. Zo kan men binnen een jaar na de eigen openbaarmaking nog een octrooi in de Verenigde Staten aanvragen. Dit kan lucratief zijn, zeker als men bedenkt dat de kosten voor een US patent aanmerkelijk lager zijn dan een vergelijkbare octrooibescherming in Europa en dat de ‘opbrengsten’ aanmerkelijk hoger kunnen zijn. Denk hierbij aan licentieopbrengsten of schadevergoedingen van inbreukmakers. Indien de uitvinding betrekking heeft op iets tastbaars, zoals een apparaat, kan men in Duitsland nog binnen 6 maanden na de eigen openbaarmaking een kortlopend octrooi (Gebrauchsmuster) aanvragen. (Michiel Cramwinckel is een Europees en Nederlands octrooigemachtigde)