Sinds 1985 maakt Bavaria gebruik van de slagzin: “Zo. Nu eerst een Bavaria” (bedacht door een reclamebureau). Your Hosting biedt internetdiensten in Nederland aan, waaronder opslag in de cloud. Bij BNR Nieuwsradio adverteert het bedrijf met diverse reclamespotjes. Het spotje : “Zo. Nu eerst naar de cloud”, schiet bij Bavaria in het verkeerde keelgat. Het bedrijf stelt dat dit een inbreuk is op haar merk- en auteursrechten en eist een verbod. Omdat partijen er samen niet uitkomen, moet de rechter een oordeel hierover vellen.
Het auteursrecht in Nederland is niet beperkt tot kunst met de grote letter K. Ook alledaagse producten kunnen via het auteursrecht worden beschermd (zoals bijvoorbeeld het design of teksten op een website, gebruiksartikelen, kleding etc). Onze Hoge Raad heeft al jaren geleden aangegeven dat het moet gaan om “een werk met een eigen oorspronkelijk karakter dat het persoonlijk stempel van de maker draagt”. Kort door de bocht, om een creatie waarbij persoonlijke keuzes zijn gemaakt. In de rechtspraak is al eerder uitgemaakt, dat de letterlijke overname van een stuk tekst uit de krant (elf woorden) een inbreuk kan zijn op het auteursrecht. De vraag is nu, geldt dit ook voor slechts drie woorden?
Het antwoord is: ja. Zelfs één woord kan al beschermd zijn, als het bijvoorbeeld heel apart geschreven wordt (VURRUKKELUK – Remco Campert). Het gaat dus niet om het aantal woorden, het gaat erom of de combinatie van woorden een eigen intellectuele schepping is. Your Hosting vindt dat dit hier niet het geval is. De slagzin is gangbaar Nederlands. Niets meer dan een eenvoudige aansporing om iets te gaan doen (een biertje drinken). Bavaria bestrijdt dit. Het gaat om de combinatie van het woord ZO, gevolgd door een pauze en dan pas de woorden “Nu eerst…”. Een krachtige en briljante slagzin.
De rechter volgt dit betoog en stelt dat de slagzin kernachtig, pakkend is met een zekere kwinkslag waaruit de creatieve keuzes van de maker blijken. Dit komt mede door de pauze na “Zo”. Daarom is “Zo. Nu eerst” auteursrechtelijk beschermd. Bij “Zo. Nu eerst naar de cloud”, is dit deel overgenomen (de eerste drie woorden en de pauze). Gevolg: inbreuk.
De uitspraak heeft een golf van kritiek ontketend. Veel juristen zijn het er niet mee eens. Het gaat daarbij niet om de vraag of slechts drie woorden beschermd kunnen worden via het auteursrecht (dat kan namelijk), maar of deze drie woorden wel beschermd moeten worden via het auteursrecht (gezien de context). Het is voor velen (in ieder geval ook voor mij) totaal onduidelijk waarom de rechter de woorden “Zo. Nu eerst” een zeker kwinkslag vindt hebben en waarom uit deze zin blijkt (gezien de context) dat er creatieve keuzes zijn gemaakt. In mijn ogen is dit namelijk een doorgewone zin om een actie aan te geven, en dus puur banaal. Daarnaast is de inbreuk wel heel kort door de bocht beargumenteerd. Er wordt totaal niet gekeken of de totaalindruk wel overeenstemt (wat volgens mij niet zo is, dus ook daar zou het kwartje de andere kant op moeten vallen vind ik).
Als de redenatie van de rechter gevolgd wordt, dat de woorden ‘ZO nu eerst ‘ auteursrechtelijk beschermd zijn in het kader om een vervolgactie aan te geven, dan zou “Zo. Nu eerst naar bed” (voor een beddenfabrikant) ook een inbreuk zijn, net zoals, ‘ZO. Nu eerst op het potje’ (voor babyproducten) en ”Zo, Nu eerst terug naar Oegstgeest’ misschien wel een dubbele inbreuk (namelijk ook op Jan Wolkers).
Het is onduidelijk of er hoger beroep wordt aangetekend, maar mocht dit zo zijn, dan heb ik dus zeer sterk mijn twijfels of deze uitspraak op basis van het auteursrecht wel stand zal houden. Wat dat betreft zou het fijn zijn als hier meer duidelijkheid over komt. De uitspraak laat echter een ding duidelijk zien voor het MKB. De grens om auteursrechtelijke bescherming te claimen in Nederland is bijzonder laag. Aanhaken bij slagzinnen van derden is daarom niet zonder risico.
