Sinds 1947 maakt LEGO de bekende plastic speelgoedbouwstenen. Om een monopolie te krijgen op de productie hiervan is in het verleden een octrooi aangevraagd. Een octrooi is echter tijdelijk. Toen dit dreigde af te lopen, probeerde het bedrijf via het merkenrecht alsnog een claim hierop te leggen. Consumenten herkennen aan de vorm van de steentjes dat die van LEGO zijn. Echter dat is niet altijd voldoende om een vorm als merk geregistreerd te krijgen. Voor vormen gelden namelijk nog een aantal speciale uitzonderingsregels.
Een concurrent maakte bezwaar tegen de poging van LEGO om de blokjes als vormmerk te registreren. In 2010 moest het Europese Hof zich hierover uitspreken en die oordeelde negatief voor LEGO. Eén belangrijke reden om een vorm als merk te weigeren is, als die vorm uitsluitend een technisch effect tot gevolg heeft. Dat is hier het geval. Juist daarom had het bedrijf in het verleden een octrooi hierop gekregen. Gevolg: einde claim op de speelgoedblokjes.
LEGO heeft meer ijzers in het vuur om haar marktpositie te verdedigen. Kinderen spelen namelijk niet alleen met LEGO bouwsteentjes maar ook met een heel scala aan LEGO poppetjes. Toen de LEGO family in 1974 werd gelanceerd, waren de poppetjes totaal afwijkend van wat er toen in de markt was en zeer herkenbaar. LEGO kreeg daarom in 2000 merkbescherming voor die specifieke vorm van haar poppetjes.
Best-Lock (een concurrent van LEGO) besluit in 2012 de merkrechten op die poppetjes aan te vallen. Mocht dit slagen, dan kan het bedrijf vergelijkbare poppetjes op de markt brengen. Best-Lock start een juridische procedure en stelt o.a. dat de vorm van het poppetje een technisch effect heeft. Het Europese Gerecht is het daar niet mee eens. De vorm van de LEGO poppetjes wordt gekenmerkt door een menselijke uitstraling. Kenmerkend zijn het hoofd, de romp, de armen en de benen. Via deze onderdelen kunnen LEGO poppetjes niet aan elkaar of aan stenen worden gekoppeld. De vormgeving van deze lichaamsdelen en het kunnen bewegen van de armen etc. is niet technisch noodzakelijk. Het is zo vormgegeven om ervoor te zorgen dat het poppetje op een mens lijkt en om ermee te kunnen spelen.
Hoe zit het dan met de specifieke vorm van de handen, de punt op het hoofd en de holtes onder de voeten? Het Gerecht vindt die niet relevant. De essentiële delen van het poppetje zijn namelijk de vorm van het hoofd, de romp, de armen en de benen. Gevolg; de merkenclaim van LEGO op de vorm van de poppetjes blijft geldig.
Kan de vlag bij het MKB nu uit om de vorm van producten als merk te claimen? Nee (helaas) niet. Deze zaak lijkt meer een uitzondering op de regel. De laatste jaren weigeren de autoriteiten steeds vaker merkenclaims op een vorm. Zo haalde recent de vorm van de KitKat-reep het ook niet. Gevolg: wil je als bedrijf de vormgeving van producten beschermen, claim die rechten dan via het modellenrecht of anders via het auteursrecht.
